Fijn om weer eens een tijdschift te maken.
Tijdschriften, vaktijdschriften in het bijzonder, waren ‘vroeger’ de basis voor een inkomen als grafisch ontwerper, maar veel tijdschriften zijn gesneuveld vanwege de digitalisering. Bijzonder dus, dat de NSG heeft besloten om een tijdschrift, dat op de nominatie stond om weggedigitaliseerd te worden, toch een doorstart te geven op papier. Overweging hierbij is dat een uitgave in druk zo onderhand onderscheidend vermogen heeft gekregen; zoals het voorheen met de papieren uitgaven was, zo is nu in de digitale wereld. Door de bomen is het bos niet meer te zien, en door het laagdrempelige karakter van digitale verspreiding is die stortvloed er niet minder op geworden. En zo is het dus een overweging waard, om op te vallen met drukwerk. Zeker hoger opgeleiden waarderen het om door hun vakliteratuur te kunnen bladeren, een fysiek product in handen te hebben, even weg van het computerscherm; lezen van een versgedrukt blad heeft voor velen toch nog iets feestelijks, een moment van rust in het voortdurende bombardement van ‘content’. En dat gun ik ze heel graag uiteraard.
De eerste wandeling dit jaar met een fijn voorjaarsgevoel. De bomen zijn nog kaal, geen krokusbedden hier in het bos. Wel loopt de kamperfoelie en de vlier weer uit en de hazelaar hangt vol katjes. Het stelt nog niet zoveel voor, bij oppervlakkige beschouwing verschilt een frisse zondag in februari niet veel van een soortgelijke dag eind oktober, dezelfde kale bomen, koude wind, lange schaduwen door een zon die niet zo hoog komt, maar het gevoel is toch heel anders. Want er hangt lente in de lucht. Of beter gezegd, die lente zit in mijn hoofd. De gedachte dat ook ik, net als die bomen, het oude blad van mij heb afgeschud en klaar ben om opnieuw tot bloei te komen. Binnen afzienbare tijd zal alles weer groen zijn, de natuur zal zich weer in volle glorie tooien en dat zal weer mooi maar ook gewoon en alledaags zijn. En ik zal weer verlangen naar verdere streken, met andere landschappen en andere natuur. Maar op dit moment is dat nog niet zo. Nu voltrekt zich nog het jaarlijkse wonder van ontwaken, van (schijn-)dood naar nieuw leven.
Pauline Kuipers is trainingsacteur. Zij is inzetbaar bij trainingen waar gedrag en omgangsvormen een rol spelen. Door met haar spel waarheidsgetrouwe, praktijkgerichte situaties neer te zetten, krijgen deelnemers inzicht in het effect van hun gedrag én van gedragsverandering. Dat inzicht helpt hen om zelf stappen kunnen zetten, bijvoorbeeld om met elkaar een prettige werksituatie te creëren. Door spel en tegenspel komen ze tot verbazingwekkende inzichten. Dat bracht mij op het idee om die verbazing als uitgangspunt voor deze website te gebruiken. Als domeinnaam was gelukkig jezelfverbazen.nl beschikbaar.
Ik liep een tijdje terug met iemand door Zutphen. Ze wees mij op een sculptuur die daar stond, een buste van een vrouwfiguur. Het was een beeld van Henriëtte Polak vertelde ze, kende ik die? Helaas ik had er niet van gehoord, maar ik knoopte het in mijn oren: Henriëtte Polak, beeldhouwer, bekende inwoner van Zutphen. Zij bleek er zelfs een eigen museum te hebben en ik ging daar maar eens een kijkje nemen.
In het Henriëtte Polak museum uitgebreide informatie over levensloop en Goede Werken van mevrouw Polak zelf en kunst van diverse kunstenaars uit haar kring. Werk van Henriëtte Polak zelf zag ik echter niet. Pas na een tijdje viel het kwartje, dat Henriëtte Polak zelf geen kunst maakte, maar alleen optrad als mecenas voor een kringetje bevriende kunstenaars. Haar salon bood een reddingsboei voor kunstenaars in de figuratieve stroming in een tijd dat abstract en experimenteel meer in de mode was. Daaruit was de wens ontstaan om voor deze in de verdrukking geraakte groep een eigen museum op te richten.
Nu dit duidelijk was geworden trof het mij als toch wel apart dat dit museum vooral over mevrouw Polak zelf gaat, dit in tegenstelling tot andere bekende kunsttempels die door rijke industriëlen werden gesticht en hun naam dragen. Dat naast het noblesse oblige ook de wens meeweegt om zelf vereeuwigd te worden mag best; er zijn vele voorbeelden van cultureel erfgoed dat door ‘trickle-down’ voor gewone lieden toegankelijk is geworden. Maar om nou te zeggen ‘Hét museum voor modern-klassieke schilder- en beeldhouwkunst’, dat is overtrokken, het is vooral een hommage aan de oprichtster – welverdiend overigens, het is evident dat zij een waardevolle bijdrage aan de samenleving heeft geleverd. Ik vraag me bij nader inzien af of mevrouw Polak het zelf wel zo bedoeld kan hebben. Of dat het meer een zet van de plaatselijke Rotary is om hun corifee op het schild te hijsen.
Het legt maar weer eens de vinger op een zere plek: wat maakt dat een kunstenaar doorbreekt, heeft dat überhaupt iets met bovengemiddeld talent te maken of is het louter een kwestie van de juiste netwerken, zoals hier, een weldoener te vinden die er een gedeeld belang in ziet. Of anders mediagenieke eigenschappen, het vermogen om ophef te veroorzaken. En wat te denken van BN’ers, van wie de naam voldoende is om in museumcollecties opgenomen te komen. Wat is kwaliteit? Wat is talent? Wat is kunst? Daar is nooit een eenduidig antwoord op, hooguit lijkt het antwoord duidelijker te worden naarmate we verder in de tijd terugkijken, als de waan van de dag wat is weggeëbt. Dat we dan de waarde van de kunst kunnen zien in de context van een tijdsgewricht, als schakel in de keten van verandering. En dan is het ook zeer denkbaar dat die waarde niet intrinsiek in het werk te vinden is.
Dit museum gaat over figuratieve kunst, afgezet tegen de abstracte kunst van die dagen. Een onderscheid dat behoorlijk diffuus kan zijn. Ik stond een tijdje stil bij het minimalistisch vormgegeven trappenhuis van dit museum. Voor de fotograaf een feestje om mooie kaders te vinden en de werking van licht en textuur te benutten. Ik zie dan abstracte beelden in een figuratieve voorstelling. De abstracte kunst van Piet Mondriaan, die een figuratieve oorsprong heeft, is een anderssoortig voorbeeld. Omgekeerd lenen veel abstracte voorstellingen zich voor een figuratieve interpretatie. Er is maar weinig nodig om er figuren in te zien, zoals ook bij willekeurige vlekken, wolken en de sterrenhemel. En dat is ook weer een feestje, het mag beide kanten op.
In het Duurzaamheidscentrum van Deventer zijn we bezig om de informatie meer vanuit een persoonlijk perspectief te gaan presenteren, te beginnen bij de eigen mensen. Dat noemen we dan iemands ‘duurzaamheidsreis’. Daaraan kan een bezoeker zich spiegelen en zich wellicht erin herkennen. De voorlichters voelen ook meer betrokkenheid bij het centrum als ze hun eigen verhalen kunnen vertellen en lezen! De duurzaamheidsreizen zijn heel verschillend, net zoals de thema’s die op de expositie worden behandeld. Zo wordt op een speelse manier benadrukt, dat iedereen op zijn/haar eigen wijze stappen kan zetten. In de expositie kunnen de beelden, zoals hier in de slider te zien, ophoog worden geklapt met een scharnier. Daaronder wordt dan het verhaal zichtbaar. Dat doen we zo om de bezoeker in eerste instantie een beeld te laten zien en niet teveel tekst.